Antoni Śliwiński (fizyk)

---

Życiorys

Antoni Śliwiński przyszedł na świat 15 listopada 1928 roku w Jarocinie. Już w 1931 roku jego rodzina przeniosła się do Tura, w powiecie Szubin. W listopadzie 1939 roku, w wyniku wojennej zawieruchy, został wysiedlony i wywieziony do Generalnej Guberni, a konkretnie do Marianki w powiecie Mińsk Mazowiecki. Tam, w 1942 roku, zakończył naukę w Szkole Powszechnej w Gliniaku koło Mińska.

Po zakończeniu II wojny światowej, aby zyskać środki na utrzymanie, uczęszczał do Gimnazjum i Liceum dla Dorosłych w Bydgoszczy, gdzie w 1947 roku zdał maturę. W 1952 roku zrealizował studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, uzyskując tytuł magistra filozofii fizyki. Już od 1950 roku pracował na tym wydziale jako pomocniczy pracownik naukowo-dydaktyczny.

W 1960 roku, na podstawie pracy dotyczącej zjawiska dyfrakcji światła na falach ultradźwiękowych propagujących się w mediach w pobliżu punktu krytycznego, pod kierownictwem profesora Marka Kwieka, obronił doktorat z fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii UAM. Cztery lata później, w 1964 roku, uzyskał habilitację, tworząc rozprawę na temat: „Oddziaływania pomiędzy światłem i falą ultradźwiękową w ośrodku z fluktuacjami gęstości”. Został kierownikiem nowo utworzonego Zakładu Akustyki Molekularnej w Katedrze Akustyki i Teorii Drgań UAM, gdzie pracował do września 1970 roku.

W październiku 1970 roku rozpoczął prace na Uniwersytecie Gdańskim, gdzie pozostał do czasu przejścia na emeryturę w 1999 roku. Jest autorem oraz współautorem ponad 390 publikacji naukowych, w tym także autorem, współautorem lub redaktorem 14 książek. Został członkiem wielu krajowych oraz międzynarodowych towarzystw naukowych.

W 1963 roku był jednym z członków założycieli Polskiego Towarzystwa Akustycznego, pełniąc funkcję Sekretarza Generalnego w latach 1963-1970 oraz Przewodniczącego od 1987 do 1997 roku. Jego dorobek redakcyjny obejmuje członkostwo w wielu prestiżowych czasopismach, takich jak Ultrasonics (Londyn, 1965–2003), Acoustics Letters (Londyn, 1980–2002) oraz Archives of Acoustics (PAN od 1985 roku), między innymi.

Oprócz działalności w krajowych towarzystwach, był także członkiem „International Commission on Acoustics” przy International Union of Pure and Applied Physics, zasiadając jako reprezentant Polski w latach 1981-2007. Aktywnie działał w Komitecie Fizyki PAN oraz Komitecie Akustyki PAN, pełniąc różne istotne funkcje. Był organizatorem licznych konferencji naukowych oraz współorganizatorem międzynarodowych kongresów.

Współredagował Encyklopedię fizyki współczesnej, wydaną w 1983 roku przez PWN. W latach 1995-1999 stworzył wiele wydanych haseł do Nowej Encyklopedii Powszechnej PWN. Ponadto, jest autorem książki „Ultradźwięki i ich zastosowania”, która ukazała się w 1993 roku, z drugą edycją w 2001 roku. W 2023 roku uhonorowano go tytułem Profesora Honorowego Uniwersytetu Gdańskiego.

Kariera Akademicka i Naukowa

Tytuły naukowe

Antoni Śliwiński posiada liczne osiągnięcia akademickie, które dokumentują jego wkład w dziedzinę fizyki. W 1952 roku otrzymał tytuł Magistra Filozofii z Fizyki na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu, kończąc tym samym studia. Następnie, w 1960 roku, obronił doktorat w zakresie Nauk Matematycznych Fizycznych, również na tym samym uniwersytecie; jego praca dotyczyła zjawiska ugięcia światła na fali ultradźwiękowej. Kolejnym krokiem w jego karierze było uzyskanie w 1964 roku stopnia Docenta Habilitowanego, który został nadany za badania nad interakcją światła z ultradźwiękami w mediach o zmiennej gęstości.

W 1973 roku nastąpił znaczący moment, gdy otrzymał tytuł Profesora Nadzwyczajnego nadany przez Prezydenta, a następnie w 1979 roku tytuł Profesora Zwyczajnego, które przyznano mu na Uniwersytecie Gdańskim, doceniając jego naukowe osiągnięcia oraz wkład w dydaktykę. W 2005 roku został uhonorowany tytułem Honorowego Profesora Politechniki Śląskiej, uznawanym za jeden z najbardziej prestiżowych tytułów w kraju, przyznanym przez Politechnikę Śląską w Gliwicach. Ostatnia laureata tytułu Profesora Honorowego Uniwersytetu Gdańskiego miała miejsce w 2023 roku.

Działalność organizacyjna i kierownicza

W działalności organizacyjnej, w 1964 roku Antoni Śliwiński objął stanowisko docenta habilitowanego oraz kierownika Zakładu Akustyki Molekularnej w Instytucie Akustyki na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza. Jego wkład w tworzenie oraz rozwój Instytutu Fizyki na Uniwersytecie Gdańskim trwał przez niemal trzy dekady, od 1970 do 1999 roku. Pełnił także funkcje kierownicze, będąc liderem Zakładu Fizyki Stosowanej w latach 1978-1981 oraz dyrektorem Instytutu Fizyki Doświadczalnej od 1978 do 1986 roku. W latach 1981-1984 pełnił rolę dziekana na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym, a następnie, w 1984 roku został prorektorem ds. Naukowych na Uniwersytecie Gdańskim.

Współpraca międzynarodowa i stypendia

Antoni Śliwiński zbudował również międzynarodowe relacje dydaktyczne oraz naukowe, które w dużej mierze kształtowały jego karierę. W roku akademickim 1961/62 zdobył stypendium British Council, które umożliwiło mu naukę na University of Durham oraz Kings College w Newcastle on Tyne. Kolejne stypendium, przyznane przez Polskie Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, pozwoliło mu na odbycie studiów na Uniwersytecie Łomonosowa oraz w Instytucie Pedagogicznym w Moskwie w latach 1964/65. Dodatkowo, w 1973/74 zyskał wsparcie Rządu Włoskiego na Uniwersytecie La Sapienza w Rzymie, a w 1993 roku stypendium European Community Commission pozwoliło mu na studia na University of Leuven, Campus Kortrijk.

Publikacje i działalność naukowa

W ciągu swojej kariery Antoni Śliwiński był autorem lub współautorem blisko 400 publikacji naukowych, w tym 79 artykułów opublikowanych w międzynarodowych czasopismach, 5 książek, 9 opracowań patentowych oraz 183 artykułów w materiałach konferencyjnych. Wyróżnia się on w takich dziedzinach jak akustooptyka, akustyka molekularna, akustyka wnętrz, akustyka podwodna oraz spektroskopia fotoakustyczna.

Organizacja konferencji i wydarzeń naukowych

Antoni Śliwiński jest również znany z organizacji konferencji naukowych. W 1987 roku zorganizował międzynarodową konferencję „Prospects in Modern Acoustics, Education and Development” w Gdańsku. Od 1980 roku, co trzy lata, prowadził cykliczne Międzynarodowe Wiosenne Szkoły Akustooptyki i Zastosowań, które były współorganizowane przez Uniwersytet Gdański oraz inne instytucje naukowe, co przyczyniło się do popularyzacji jego badań wśród międzynarodowych ekspertów.

Odznaczenia i wyróżnienia

Ordery i odznaczenia

Antoni Śliwiński, uznawany za jednego z wybitnych przedstawicieli swojej dziedziny, otrzymał wiele istotnych odznaczeń w trakcie swojej kariery. Jego osiągnięcia zostały docenione poprzez szereg nagród i orderów, m.in.:

• 1973 – Krzyż Kawalerski Orderu Polonia Restituta,
• 1986 – Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• 1999 – Medal Uniwersytetu Gdańskiego,
• 2018 – Medal „Universitas Gedanensis Doctrinae Sapientiae Honestati”.

Nagrody

Oprócz odznaczeń, Śliwiński był także wielokrotnie nagradzany za swoje osiągnięcia, co świadczy o jego znaczącym wkładzie w rozwój nauki oraz edukacji. Poniżej przedstawiono listę jego nagród:

• 1971 – Nagroda Ministra Edukacji,
• 1975 – Nagroda Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych,
• 1975 – Nagroda Ministra Edukacji,
• 1977 – Nagroda Sekretarza Naukowego PAN,
• 1978 – Nagroda Ministra Edukacji,
• 1979 – Nagroda Sekretarza Naukowego PAN,
• 1989 – Nagroda Ministra Edukacji,
• 1994 – Nagroda Ministra Edukacji,
• 2009 – ICU Golden Wistle Award (Nagroda Złotego Gwizdka ICU – International Congress on Ultrasonics) w Santiago de Chile.

---

Oceń: Antoni Śliwiński (fizyk)

---